ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି

ଚଳିତ ଶତାବ୍ଦୀର ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୋପୀନାଥ ମହାନ୍ତି (୧୯୧୪-୯୧) ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଗୁରୁତ୍ବର ଅଧିକାରୀ। ଆଦିବାସୀ ଜନଜୀବନ, ସୁଖ-ଦୁଃଖ, ସଂଘାତ-ସଂଘର୍ଷ, ସ୍ବପ୍ନ ଓ ସମ୍ଭାବନାର ଚିତ୍ର ତାଙ୍କ ଲେଖନୀରେ ବାସ୍ତବରୂପ ଧାରଣ କରିଥିଲା। ମୁଖ୍ୟତଃ ଜଣେ ଔପନ୍ୟାସିକ ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଲାଭ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ରଚିତ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ବେଶ୍ ମାର୍ମିକ ଥିଲା। ଏହା ସହିତ ସେ ଜଣେ ଅନୁବାଦକ ସହିତ ଦୁଇଟି ଜୀବନୀ ଓ ନିଜର ଆତ୍ମଜୀବନୀ ମଧ୍ୟ ଲେଖିଥିଲେ। ମଣିଷର ବିଭିନ୍ନ ଅବସ୍ଥା ସହିତ ପରିବେଶ ଓ ପ୍ରକୃତିର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଚିତ୍ର ତାଙ୍କ ରଚନାରେ ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଉଠିଥିଲା।

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ସାହିତ୍ୟିକଭାବେ ପ୍ରଥମ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଓ ପ୍ରଥମ ଜ୍ଞାନପୀଠ ପୁରସ୍କାର ସହିତ ଅନେକ ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର ପାଇଥିବା ଗୋପୀନାଥଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ଲେଖା ମଧ୍ୟରୁ ‘ମାଟିମଟାଳ’, ‘ଅମୃତର ସନ୍ତାନ’, ‘ପରଜା’, ‘ଦାଦିବୁଢ଼ା’ ଆଦି ବହୁ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ଉପନ୍ୟାସ। ତାଙ୍କ ରଚିତ ଗଳ୍ପ ସଙ୍କଳନ ମଧ୍ୟରେ ‘ଘାସଫୁଲ’, ‘ଉଡ଼ନ୍ତାଖଇ’, ‘ଗୁପ୍ତଗଙ୍ଗା’ ଓ ‘ଛାଇଆଲୁଅ’ ଆଦି ଅନ୍ୟତମ। ସେହିପରି ବିଶ୍ବପ୍ରସିଦ୍ଧ ସାହିତ୍ୟିକ ଲିଓ ଟଲ୍‌ଷ୍ଟୟଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଉପନ୍ୟାସର ଓଡିଆ ଅନୁବାଦ ‘ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଶାନ୍ତି’ ସହିତ ‘ଉତ୍କଳମଣି’ ଓ ‘ଧୂଳିମାଟିର ସନ୍ଥ’ ତାଙ୍କ ଲିଖିତ ଦୁଇଟି ଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ। ଏହା ସହିତ ଗୋପିନାଥଙ୍କ ନିଜ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ହେଉଛି ‘ସ୍ରୋତସ୍ବତୀ’।