୰ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି

ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି ଏକାଧାରରେ ଜଣେ ଗାଳ୍ପିକ, ଔପନ୍ୟାସିକ, ନାଟ୍ୟକାର ଓ ସମାଲୋଚକ ସହିତ ଜଣେ ରାଜନେତା ଭାବେ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି(୧୯୨୨-୧୯୯୦) ବେଶ୍‌ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଲାଭ କରିଥିଲେ। ଓଡ଼ିଆ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପର ବିଷୟ ନିର୍ବାଚନ ଓ ଭାଷା ପ୍ରୟୋଗରେ ସେ ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନର ସୂତ୍ରପାତ କରିଥିଲେ। ବ୍ୟଞ୍ଜନାଧର୍ମୀ ସୁନିର୍ବାଚିତ ଶବ୍ଦ ଯୋଜନା ଦ୍ୱାରା ଭାବ-ଗାମ୍ଭୀର୍ଯ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେ ଏକପ୍ରକାର ଚିତ୍ରଧର୍ମୀ-ବିମୋହନ ନାଟକୀୟତା ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ। ବୌଦ୍ଧ-ସାହିତ୍ୟ, ଇତିହାସ, ପୂରାଣ ଓ ପ୍ରାଚୀନ କାହାଣୀକୁ ଆଧାର କରି ତାଙ୍କର ରଚନା ବେଶ୍‌ ଜୀବନ୍ତ।

୧୯୪୪ରୁ ୧୯୮୮ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସେ ଲେଖିଥିବା ଅନେକ ଗଳ୍ପ, ନାଟକ, ଉପନ୍ୟାସ ଓ ଆଲୋଚନା ଗ୍ରନ୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ‘ମହାନଗରୀରେ ରାତ୍ରି’, ‘ମରାଳର ମୃତ୍ୟୁ’, ‘ବାପୁ’, ‘କୃଷ୍ଣାବେଣୀରେ ସନ୍ଧ୍ୟା’, ‘ନୀଳାଦ୍ରୀ ବିଜୟ’ ଆଦି ପାଠକମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବହୁଳଭାବେ ଆଦୃତ। ତାଙ୍କ ରଚିତ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ‘ଆଦି ପର୍ବ’ ଓ ‘ମଧ୍ୟ ପର୍ବ’ ଆଦି ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଇତିହାସ, ସଭ୍ୟତା, ସଂସ୍କୃତି ଓ ଧର୍ମଧାରଣାକୁ ନୂତନ ଦିଗନ୍ତ ଦେଇପାରିଛି।

ଏହା ବ୍ୟତୀତ ତାଙ୍କର ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଗ୍ରନ୍ଥ – ପଥ ଓ ପୃଥିବୀ ମଧ୍ୟ ବହୁଳ ପ୍ରସାରିତ ପୁସ୍ତକ ଭାବେ ପରିଗଣିତ। ତାଙ୍କ ଜୀବଦ୍ଦଶା ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ ସହିତ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ଆଦିରେ ସେ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଥିଲେ।