ଲେଖିକା ଅଳକା ଚାନ୍ଦଙ୍କ ସୃଷ୍ଟି ସମ୍ଭାର
ଗଳ୍ପ ସଙ୍କଳନ:ଧୁମାଳ(୧୯୭୭), କହଇ ମନ ଆରେ(୧୯୮୯), ମୁଁ ନୁହେଁ କମଳେଶ୍ କହୁଛି(୧୯୮୯), ସେତୁର ନାମ କାଜ୍ରୀ(୧୯୯୬), ସ୍ଥିର ନକ୍ଷତ୍ର(୨୦୦୦), ଭାରତ ଫେରୁଛି(୨୦୦୨), ଶାଶୁ ଘର ଗାଁ(୨୦୦୪), ଡାକଘର ଓ ଜହ୍ନ(୨୦୦୮), ନିଃସର୍ତ୍ତ ସମ୍ପର୍କ(୨୦୧୦)
ଉପନ୍ୟାସ:ସାଆନ୍ତେ ଥିଲେ ବୋଲି (୧୯୯୦), ଡାଲିମ୍ ବୋଲି ଝିଅଟିଏ(୨୦୦୧)
ଅନୁବାଦ:ମାନବ ଭୂମି -୨୦୦୨ (ଶୀର୍ଷେନ୍ଦୁ ମୁଖୋପାଧ୍ୟାୟଙ୍କ ମାନବ ଜମିନ୍), ଅନୁଭବ-୨୦୦୬ (ଦ୍ବିବେନ୍ଦୁ ପାଲିତଙ୍କ ଅନୁଭବ), ମୈମନ ସିଂ ଗୀତିକା, କନକ ଲତା (ସୁନୀଲ ଗଙ୍ଗୋପାଧ୍ୟାୟଙ୍କ ମୂଳ ଲେଖା)
ପ୍ରବନ୍ଧ ସଙ୍କଳନ:ଆରଣ୍ୟକର ଇତିବୃତ(ସମ୍ପାଦନା)
ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଲେଖିକା କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ଦ୍ବାରା ପ୍ରକାଶିତ ଏବଂ ନିଜର କେତେକ କୃତିକୁ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଭାଷାରେ ଅନୁବାଦ କରିଛନ୍ତି।
ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ:ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ (୨୦୦୨) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନେକ ପୁରସ୍କାର ଓ ସମ୍ମାନ
ଉ-“ଶବ୍ଦ ତରଙ୍ଗ” ମୋର ପ୍ରଥମ ଗଳ୍ପ। ଏହା ଝଙ୍କାରରେ ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ଯେଉଁଦିନ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା ସେହିଦିନ ମୁଁ ଖୁବ୍ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇଥିଲି। ପାଠକମାନେ ଯେ ମୋତେ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ଏଇ ସ୍ବପ୍ନ ମୋରି ଭିତରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା। ବିଶେଷ କରି ହରେକୃଷ୍ଣ ମହତାବଙ୍କ ଉପରେ ମୁଁ ବେଶି ଖୁସି ହୋଇ ଯାଇଥିଲି। ପରେ ତାଙ୍କ ସହ ସାକ୍ଷାତ୍ ହେବାରୁ ମୁଁ ତାଙ୍କର ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରିଥିଲି।
ଉ-ତା”ପରେ ମୋର ଅନେକ ଗଳ୍ପ “ଝଙ୍କାର”, “ନବଲିପି” ଓ ଇତ୍ୟାଦି ବହୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ପତ୍ରିକାର ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା। ଫ୍ରେଣ୍ଡସ୍ ପବ୍ଲିଶର୍ସର ମୁଖ୍ୟ ସହଦେବ ପ୍ରଧାନ ସ୍କୁଲମାନଙ୍କୁ ବହି ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ ରାଉରକେଲା ଆସିଥାନ୍ତି। ସେତେବେଳେ ମୁଁ ଶିକ୍ଷକତା ପେଶାରେ ଚାକିରି କରୁଥାଏ। ମୋର ସ୍ବାମୀ ଇସ୍ପାତ ଜେନେରାଲ ହସ୍ପିଟାଲ୍ରେ ଡାକ୍ତର ଥାଆନ୍ତି। ସେହି ସମୟରେ ମୋର ଭେଟ ହୁଏ ସହଦେବ ପ୍ରଧାନଙ୍କ ସହିତ। ତାଙ୍କୁ ମୁଁ ଅନୁରୋଧ କଲି ଏବଂ ସେ “ଧୁମାଳ”କୁ ପ୍ରକାଶିତ କରିବାର ଦାୟିତ୍ବ ନେଲେ ଓ ପ୍ରକାଶ କଲେ। ତା’ପରେ ଦ୍ବିତୀୟ ସଙ୍କଳନ “କହଇ ମନ ଆରେ” ପ୍ରକାଶ କଲେ। ସହଦେବ ବାବୁ ମୋ ଉପରେ ଟିକିଏ ଆନନ୍ଦିତ ହେବାରୁ ମୁଁ ଅଧିକ ଉତ୍ସାହିତ ହେଲି। କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ସେ ମୋର ୭ ଖଣ୍ଡ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ ସଙ୍କଳନ ଏବଂ “ସାଆନ୍ତେ ଥିଲେ ବୋଲି” ଉପନ୍ୟାସକୁ ୧୯୯୦ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ କଲେ। ପ୍ରକାଶକ ଭାବେ ମୋର ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଗଭୀର କୃତଜ୍ଞତା ରହିଛି। ସାହିତ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବଢ଼ିବା ପାଇଁ ସେ ମୋତେ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଛନ୍ତି। ଏତେ ଦୂରରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ଆଗକୁ ବଢ଼େଇ ନେବାରେ ତାଙ୍କର ସହଯୋଗ ଭୁଲିବାର ନାହିଁ।
ଉ- ଜଣେ ବୁଢ଼ୀ ତା ଶାଶୂଘରକୁ କେତେ ଭଲ ପାଏ ସେହି କଥାବସ୍ତୁ ଉପରେ “ଶାଶୂଘର ଗାଁ” ସଙ୍କଳନ ଆଧାରିତ। ଗାଁ ଛାଡି ଜଣେ ବର୍ଷିୟାନ ବୁଢ଼ୀ ନିଜ ଝିଅ ଘରେ ରହିଛି। ସବୁ ପ୍ରକାର ସ୍ନେହ, ଯତ୍ନ ସତ୍ତ୍ବେବି ତାରି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣତା ଆସୁନାହିଁ। ଗାଁରେ ଛାଡ଼ି ଆସିଥିବା ଉଇଖିଆ ଶାଶୂଘରକୁ ସେ ଜମା ଭୁଲିପାରୁନାହିଁ। ଯଥେଷ୍ଟ ଯତ୍ନ ଓ ସହରର ସମସ୍ତ ଆଧୁନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ତା ମନକୁ ବାନ୍ଧି ପାରୁନାହିଁ। ସେ ଅସୁସ୍ଥତା ହେତୁ ଇସ୍ପାତ ଜେନେରାଲ୍ ହସ୍ପିଟାଲରେ ଭର୍ତ୍ତି ହୁଏ। କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ସେ ପଦାକୁ ବାହାରି ଆସେ ସେତେବେଳେ ତା‘ର ମନେ ପଡ଼େ ଗାଁର ପବିତ୍ର ମାଟି, ତା’ ଜୀବନର ଗଙ୍ଗା ତା ବାଡ଼ି ପୋଖରୀ ଓ ଗାଁ ପବନ, ଏ ସମସ୍ତ ତା ପ୍ରାଣରେ ଝଙ୍କୃତ ହୁଏ। ସେ ଅନୁନୟ କରେ ଶାଶୂଘରକୁ ଫେରିଯିବାକୁ। ଏଇ କଥାବସ୍ତୁ ଉପରେ “ଶାଶୂଘର ଗାଁ” ଗଳ୍ପ ଲିଖିତ।
ଉ- ଆଜିର କେତେକ ଓଡ଼ିଆ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ ଶକ୍ତିଶାଳୀ। କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ ଗଳ୍ପ ନିଷ୍ପ୍ରାଣ, ଗତିବିହୀନ ବା ଜୀବନ ସହିତ ସମ୍ପର୍କ ନଥିବା ପ୍ଲଟ୍ ଉପରେ ଆଧାରିତ ନକାରାତ୍ମକ ଗଳ୍ପ। କହିବାକୁ ଗଲେ ନକାରାତ୍ମକ ଭାବ ପୋଷଣ କରୁଥିବା ଯାହା ଗଳ୍ପ ପାଠକଙ୍କୁ ସ୍ପନ୍ଦିତ କରେ ନାହିଁ। ଯେପରି ଫକୀର ମୋହନ, ସୁରେନ୍ଦ୍ର ମହାନ୍ତି, ମନୋଜ ଦାସ, ଶାନ୍ତନୁ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ବୀଣାପାଣି ମହାନ୍ତି ଏଇ ମାନଙ୍କୁ ପଢ଼ିଲେ ମନେ ହୁଏ, ଏ ଚରିତ୍ର ସବୁ ଆମ ଗାଁର, ଆମ ଓଡ଼ିଶାର, ଆମ ମାଟି ପବନର ବା ଆମ ପରିବାରର ସ୍ବାଭାବିକ କଥା। ସେମାନଙ୍କ ସାହିତ୍ୟ କାଳଜୟୀ। ଗଳ୍ପର ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ବିକ ଦିଗଟି ଏଇମାନଙ୍କ କଥାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ।
ଉ- ପ୍ରକୃତରେ ମୁଁ ଜଣେ ସଙ୍ଗୀତ ଶିଳ୍ପୀ। ରାଉରକେଲା ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମୁଁ ଗାଉଥିଲି ଓ କବିତା ଲେଖୁଥିଲି। ମୋର ଛୋଟ ଛୋଟ କବିତା ଓ ଗଳ୍ପ “ସମାଜ” ଓ “ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର”ରେ ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିଲା। ରାଉରକେଲାରେ ଶିକ୍ଷକତା କରିବା ପରେ (ଚତୁର୍ଭୁଜ ନନ୍ଦୀ, ଔପନାସିକ ଶଶିଭୁଷଣ ମହାପାତ୍ର, ଏଇ ମାନଙ୍କ ସହ ମୋର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିନ ସାକ୍ଷାତ୍ ହେଲା ଇସ୍ପାତ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପରିସରରେ। ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ଶିକ୍ଷକତା କରୁଥିଲେ ସେହି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ। ସେମାନେ ଉଭୟ ଉଚ୍ଚମାନର ସାହିତ୍ୟିକ ଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା କରିବା, ଆଲୋଚନା ଶୁଣିବା- ଏ ସବୁ ଥିଲା ମୋ ପ୍ରୋତ୍ସାହନର ଆଦ୍ୟ ଓଁକାର। ତା’ପରେ ରାଉରକେଲାର ସବୁଜିମା, ପାହାଡ଼, ପର୍ବତ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀର ଉତ୍ପତ୍ତି ସ୍ଥଳ ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ ବେଦବ୍ୟାସ ଆଦି ମୋ କବି ପ୍ରାଣକୁ ଉଦ୍ବେଳିତ କରୁଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ ସଙ୍ଗୀତ ଶିଳ୍ପୀ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ମୁଁ ସ୍ବୀକୃତି ଲାଭକଲି। ଝଙ୍କାର ପରି ପତ୍ରିକାରେ ମୋର ଗଳ୍ପ ସ୍ଥାନିତ ହେବା ସହିତ “ଧୁମାଳ” ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ମୋତେ ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କଲା। ୧୯୭୬ ରେ ମୁଁ ଆଲାହାବାଦ ବନାରସ୍ ମ୍ୟୁଜିକ୍ ସର୍କଲରେ ସଙ୍ଗୀତ ଦେଖିବା ଓ ଶୁଣିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇଥିଲି। ପରେ ଇଂଲଣ୍ଡ ଭ୍ରମଣରେ ଗଲି ଓ ସେଠାରେ LOYAL COLLEGE OF MUSIC ଭ୍ରମଣ କରି ଫେରିବା ପରେ ମୋ ଭିତରେ ନୂଆ ଉଦ୍ଦୀପନା ସଞ୍ଚରିତ ହେଲା। ଇତି ମଧ୍ୟରେ ରାଉରକେଲାଠାରେ ନୃତ୍ୟ ସଙ୍ଗୀତ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ୩୪ ବର୍ଷ ପୂରଣ ହୋଇଛି। ଓଡ଼ିଶା ସରକାର, କେତେକ ଶିଳ୍ପପତି ଓ ଶିଳ୍ପ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସହିତ ବିଧାୟକ ଓ ସାଂସଦ, ମନ୍ତ୍ରୀ ତଥା ଇସ୍ପାତ କାରଖାନାର ସହଯୋଗରେ ଏକ ଆଖିଦୃଷ୍ଟିଆ ସଙ୍ଗୀତ ଅନୁଷ୍ଠାନ “ମ୍ୟୁଜିକ୍ ସର୍କଲ୍” ସ୍ଥାପନା ଓ ପରିଚାଳନା ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିଛି।
ଉ- ଔପନ୍ୟାସିକ ଶୀର୍ଷେନ୍ଦୁ ମୁଖୋପାଧ୍ୟାୟ। ତାଙ୍କ ସାହିତ୍ୟର ସ୍ବତନ୍ତ୍ରତା ମୋତେ ତାଙ୍କ ସାହିତ୍ୟକୁ ଅନୁବାଦ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ବୁଦ୍ଧ କଲା। ତାଙ୍କ ସାହିତ୍ୟରେ ଜୀବନର କଥା ଓ ଦରଦୀ ପଣିଆ ଅଛି। ସେଥିପାଇଁ ମୁଁ ତାଙ୍କୁ ମୋ ସାହିତ୍ୟ ଜୀବନର ଆଦର୍ଶ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରେ।
ଉ- ନିହାତି ଆବଶ୍ୟକ। ସାହିତ୍ୟିକ ଯଦି ତା କଥା କହିବ ତେବେ ସମାଜଠାରୁ ତା ସାହିତ୍ୟ ଖୁବ୍ ଦୂରରେ ଥିବ। ଯେଉଁ ସାହିତ୍ୟରେ ଖାଲି ଗୁଡ଼ିଏ ନକାରାତ୍ମକ ବା ଆଜେବାଜେ କଥା ଥିବ ପାଠକ ସେହି ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ବିମୁଖ ହେବା ସାର ହେବ।
ଉ- ପ୍ରଥମେ ଭାଷା ଓ ଶୈଳୀର ମୌଳିକତା ରକ୍ଷା କରିବା, ମୂଳ ଲେଖକର ମାନସିକତା ପ୍ରତି ଯତ୍ନଶୀଳ ହେବା। ଯେମିତିକି ଅନୁବାଦକୁ ନେଇ ମୂଳ ଲେଖକ କ୍ଷୁବ୍ଧ ନହୁଏ ବା ଦୁଃଖ ନପାଏ। ତା’ର ମୂଳ ଲେଖା ପରିବର୍ତ୍ତିତ ନହେବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଉଚିତ୍। ମୂଳ ଲେଖାରେ ଥିବା ସଂସ୍କୃତି ଓ ସ୍ଥାନର ଭୌଗୋଳିକ ଅବସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ ଅନୁବାଦକର ଧାରଣା ଥିବା ଦରକାର।
ଉ-କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଅନୁରୋଧରେ ମୁଁ ତାହା କରିଛି। ଏଥିପାଇଁ ମୋତେ ଅଢ଼େଇ ବର୍ଷ ଲାଗିଥିଲା। ଏହି ଅନୁବାଦକୁ ଲେଖିଲା ବେଳେ ମୁଁ ବହୁତ କାନ୍ଦିଛି।
ଉ- ଏ ବାବଦରେ ମୋର କିଛି କହିବାର ନାହିଁ।
ଉ- ଆମେ ପରିଶ୍ରମକାତର ଅଟୁ। ଆମ ଦେଶରେ ନିଷ୍ଠାର ଅଭାବ। ଅନ୍ୟ ଦେଶ ଯଦି ଆଗେଇ ପାରୁଛି ଆମେ କାହିଁକି ଆଗେଇ ପାରିବାନି। ଭାବପ୍ରବଣତା ଥିଲେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ବଢ଼ିବ।
ଉ- ବିଭିନ୍ନ ପରିପେକ୍ଷୀରେ ବିଭିନ୍ନ ଆଦର୍ଶ। ଗୋଟିଏ ଆଦର୍ଶରେ ଚଳିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ। ମାନବବାଦ ମୂଳ ଆଦର୍ଶ ହେବା ଉଚିତ୍। ଯେପରି ଶୀର୍ଷେନ୍ଦୁ ତାଙ୍କ ଲେଖାରେ ଅପରାଧୀମାନଙ୍କୁ କ୍ଷମା ଦେଇଛନ୍ତି।
ଉ-କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ ସଙ୍କଳନ (ଅନୁଚ୍ଚାରିତ ପ୍ରେମର ସିନୋପସିସ୍) ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ଅପେକ୍ଷାରେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ “ମା‘ ମୋର ଚାଲିଗଲା” କବିତା ସଙ୍କଳନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ଅପେକ୍ଷାରେ।
ଉ- ଉଭୟ ସାଧନା ମୋର ଅତି ପ୍ରିୟ। ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇବା ପରେ ସାହିତ୍ୟରେ ଆଗେଇଲି। ନାଟକ, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ତ୍ରିବେଣୀ ସଙ୍ଗମ ହେଉଛି ମୁଁ ସ୍ଥାପନା କରିଥିବା ଅନୁଷ୍ଠାନ “ମ୍ୟୁଜିକ୍ ସର୍କଲ୍”।
ଉ- ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ରାଉରକେଲା ଓ ପାଖାପାଖି ଅଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ଛୋଟ ଛୋଟ ପିଲାମାନଙ୍କର ରୁଚି ଓ ଇଚ୍ଛାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ସହ ଉତ୍ତମ ପ୍ରଶିକ୍ଷକଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସେମାନଙ୍କୁ ଏ ବାବଦରେ ଅଧିକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେବା। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ଓ ରାଜ୍ୟସ୍ତରର ନୃତ୍ୟ, ସଙ୍ଗୀତ ଓ ସାହିତ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆୟୋଜନ କରିବା ହେଉଛି ଅନ୍ୟ ଏକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ।
ଉ- ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମୟରେ ଏହା ସ୍ବାଗତଯୋଗ୍ୟ ପଦକ୍ଷେପ।
ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଡଟ୍ କମ୍ ପକ୍ଷରୁ ଏହାର ସଂଯୋଜକ ଉମାକାନ୍ତ ମିଶ୍ରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ‘ମ୍ୟୁଜିକ୍ ସର୍କଲ୍, ରାଉରକେଲା’ ପରିସରରେ ଫେବୃଆରୀ-୨୦୧୨ ରେ ଉପରୋକ୍ତ ସାକ୍ଷାତକାରଟି ନିଆଯାଇଥିଲା।
